معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهد در برنامه زنده پزشک شما ویژه صدا و سیمای مرکز خراسان رضوی با موضوع داروهای OTC  حضور یافت.

دکتر علی روحبخش؛ معاون غذا و دارو دانشگاه ضمن اشاره به تقسیم بندی کلی داروها به دو دسته با نسخه و بدون نسخه اظهار داشت: در دهه‌های گذشته تعداد زیادی از دارو‌های با نسخه به گروه دارو‌های بدون نسخه اضافه شده‌است.

وی گفت: داروی بدون نسخه (Over the counter drug) به دارویی گفته می‌شود که برای تهیه آن نیاز به نسخه پزشک نمی‌باشد. این نوع داروها در مقابل داروهای دارای نسخه، که فقط با تجویز نسخه معتبر به فروش می‌رسند، قرار  گرفته و داروهای دارای نسخه معمولا حساس‌تر و تخصصی‌تر از داروی‌های (OTC) بوده و نیاز به مراجعه به پزشک دارند.

دکتر روحبخش ادامه داد: شاید مهم‌ترین جنبه مثبت داروهای OTC راحتی و دسترسی سریع به آن‌ها باشد، به این معنی که برای هر بیماری جزئی و کوچک لزوماً نیازی به قرار ملاقات با پزشک نخواهد بود و به سادگی می‌توان با مراجعه به داروخانه، دارو را تحویل گرفت.

وی افزود: یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت داروهای بدون نسخه، صرفه‌جویی در هزینه برای بیماران و مراکز درمانی است.

معاون غذا و دارو تاکید کرد: مهم است که به بیماران یادآوری شود که در دسترس بودن دارو به معنای بی‌خطر بودن آن نیست.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه فروش بدون نسخه‌ی برخی از داروها، به معنای مصرف خودسرانه با مقدار و تعداد دلخواه نیست افزود: مصرف این داروها که تحت عنوان داروهای OTC  از آنها یاد می شود، بویژه درمورد افرادی که دارای بیماری های زمینه ای هستند باید با مشورت پزشک داروساز صورت بگیرد.

دکتر علی روحبخش؛ معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: بر اساس دستورالعمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، لیستی از داروها، در داروخانه ها موجود است که هرفردی بدون نیاز به نسخه پزشک، داروهای او تی سی را می تواند با مشورت داروساز از داروخانه تهیه و مصرف نماید. ضمن اینکه لیست داروهای فوق مشخص و قاعدتا تجویز دارو خارج از آن لیست مورد تایید نیست و فقط بایستی با تجویز پزشک باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: بطور کلی داروهای او تی سی(بدون نسخه) داروهای کم خطرتری نسبت به سایر داروها هستند و دو نکته مهم را در خصوص همین داروها باید مد نظر داشت: نخست این که فروش بدون نسخه به معنای مصرف خودسرانه با هر تعداد و هر مقدار این نوع داروها نیست مثلا مصرف آسپرین برای اطفالی که بیماری های ویروسی دارند مانند آنفولانزا می تواند باعث ایجاد سندرم ری( نشانگان  ری) که اختلالی بسیار خطرناک است را به همراه داشته باشد. لذا ما به هیچ وجه توصیه نمی کنیم اطفالی که بیماری ویروسی دارند آسپرین مصرف کنند و یا  بهترین گزینه برای کنترل تب اطفال استامینوفن است که مصرف این دارو هم باید طبق توصیه داروساز و در مقادیر مشخص باشد. دوم این که اگر فرد، بیماری زمینه ای دارد حتما باید به اطلاع پزشک داروساز برساند؛ مخصوصا اگر بیماری کبدی یا کلیوی دارد؛ چون اختلالات کبدی و کلیوی می تواند زمینه ساز اختلال در دفع دارو شود و باعث ایجاد تجمع دارو و عوارض خطرناک برای فرد باشد.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص مصرف بدون نسخه مکمل ها و ویتامین ها هم ابراز داشت: یک دسته از فراورده هایی که از داروخانه و دکتر داروساز به وفور مطالبه می شود؛ بحث مکمل ها بوده که در حال حاضر با افزایش تعداد و تنوع مکمل ها و تا حدودی تخصصی شدن آن ها حتما این دسته از فرآورده ها بایستی با نظر داروساز مصرف و فرد از مصرف خودسرانه و مقادیر بالای آن ها اجتناب کند.

دکتر علی روحبخش با اشاره به مصرف غیراصولی آنتی بیوتیک ها هم گفت: متاسفانه دسته دیگری از داروهایی که توسط افراد از داروخانه ها مطالبه می شود آنتی بیوتیک ها هستند؛ آنتی بیوتیک ها جهت از بین بردن باکتری های مختلف کارکرد داشته و مصرف نابجا آن ها در بیماری های ویروسی مثل آنفولانزا هیچ اثری ندارد، پس مصرف آنتی بیوتیک ها حتما بایستی با نظر پزشک انجام شود تا از عوارض آن جلوگیری گردد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: همه افراد برای مصرف صحیح داروهای بدون نسخه حتما با پزشک داروساز مشورت و از مصرف خودسرانه  دارو پرهیز نمایند، خصوصا خانم های باردار و شیرده  و اطفال(بویژه زیر 2 سال) و افرادی که بیماری زمینه ای دارند حتما قبل از مصرف هرگونه دارو با پزشک و داروساز مشورت کنند و سالمندان هم با توجه به مبتلا بودن به چند بیماری و مصرف داروهای مختلف به دلیل امکان بروز تداخلات دارویی حتما قبل از مصرف دارو با پزشک و داروساز مشورت نمایند.

معاون غذا و دارو دانشگاه عنوان کرد:  شماره تماس 190 (داخلی 3-کد 2) از ساعت 8 صبح تا ساعت 8 شب هر روزه بجزء ایام تعطیل آماده پاسخگویی، راهنمایی و ارائه خدمت به سئوالات همشهریان عزیز  در خصوص داروها، تداخلات دارویی و عوارض دارویی مصرف داروها در بارداری و شیردهی می باشد.

دکتر روحبخش در پایان یادآور شد: اگرچه داروهای OTC بدون مشورت با پزشک معالج یا داروساز در دسترس هستند، اما بیمار باید آگاه باشد که استفاده از این داروها بی‌خطر نیست. برخی از داروهای بدون نسخه تداخل با داروهای تجویزی یا عوارض جانبی بیشتر را دارند و به همین دلیل توصیه می‌شود هنگام خرید چنین داروهایی، در مورد داروهای مصرفی از دکتر داروساز مشورت گرفته و دستورالعمل دوز مصرفی را رعایت کنید.

روابط عمومي معاونت غذا و دارو

دانشگاه علوم پزشکي مشهد