پیشگیری از مسمومیت با قارچ های خودرو و سمیی

با شروع فصل بهار و بروز شرایط مساعد در رشد قارچ های خودرو، همه ساله در ابتدای سال متأسفانه با موجی از مسمومیت های اتفاقی ناشی از مصرف خوراکی قارچهای خودرو و سمی روبرو هستیم. چنانچه به آمار بدست آمده از دانشگاه های علوم پزشکی کشور توجه نماییم، مشاهده می شود:

   در سال 1400، 797 نفر، در سال 1401، 301 نفر و در شش ماه اول 1402، 242 نفر در اثر مسمومیت با قارچ سمی به بیمارستان مراجعه کرده‌اند که نشان دهنده تعداد بالای قربانیان و شایع بودن این مسمومیت در کشور ما می‌باشد و متاسفانه مصرف خوراکی قارچ های خودرو و سمی، منجر به فوت، نارسایی کبد و بستری شدن بسیاری از هموطنانمان شده است.

بیشترین مسمومیت ناشی از قارچ سمی مربوط به شهرهای استان کرمانشاه، آذربایجان غربی، لرستان، گلستان،  کردستان، همدان، قزوین و شهرکرد بوده است.

همانطور که مشاهده می شود مسمومیت ناشی از مصرف قارچ های خودرو در هموطنانی که در مناطق غربی، کوهستانی و یا مرطوب کشور زندگی می کنند بروز نموده است. این موارد با آموزش عمومی و اطلاع رسانی و ارائه هشدار به موقع قابل پیشگیری خواهد بود. به همین مناسبت هموطنان گرامی را به رعایت توصیه های عمومی ذیل دعوت می نماییم تا با توجه به آن ها از بروز مسمومیت و مرگ ناشی از قارچ های سمی پیشگیری شود:

• از مصرف قارچ هاي خودرو مخصوصا قارچ هایی که در کنار تنه درختان (علی الخصوص درختان خشک شده) می رویند و يا قارچ هاي فله ای جمع آوري شده توسط افراد بومي، خودداري كنيد. برای حفظ سلامت خود و خانواده تان تنها قارچ هايي را كه توسط مراكز مجاز و در بسته بندي هاي داراي مجوز مي باشند، خریداری و مصرف نماييد.
• شناسايي انواع خوراكي قارچ از انواع سمي تنها بر اساس خصوصيات ظاهري مانند شكل، رنگ، بو، قوام و مزه مشكل بوده و تنها توسط متخصصان و كارشناسان مجرب قارچ شناسي و گياه شناسي امكان پذير است. بنابراين به توصيه هاي برخي از افراد در تشخيص انواع سمي از  انواع خوراكي قارچ  توجه نكنيد.
• مصرف قارچ ها توسط پرندگان و ساير جانوران اهلي و وحشي، نشان دهنده غيرسمي بودن قارچ براي انسان نمي باشد.
• برخي از روش ها و معيارهاي سنتي مانند: تغيير رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ، يا وجود حشرات دراطراف قارچ و محل رويش قارچ  معيار  علمي و صحيحي براي تشخيص عدم سميت قارچ در همه موارد نيست.
• برخي از سموم موجود در قارچ های سمی، مقاوم به گرما بوده و فرآيندهاي آماده سازي غذا مانند: كباب كردن، آب پز كردن، سرخ كردن، بخار پز كردن قادر به تخريب كامل مواد سمي موجود در آن نمي باشد.
• در صورت بروز علايم و نشانه هاي گوارشي (تهوع، استفراغ و اسهال) به صورت تاخيري (12-5 ساعت پس از مصرف خوراكي قارچ های خودرو)، هر چه سريعتر بيمار را به مركز درماني تخصصي مسموميت ها منتقل كنيد. در مواردی که علائم گوارشی بصورت تاخیری (با فاصله بیش از 6 ساعت از مصرف قارچ خودرو) رخ دهد این دسته از قارچ ها سمیت به مراتب بیشتری دارند و در سالهای گذشته منجر به نارسایی حاد کبدی و مرگ تعدادی از هموطنانمان شده است.
• انتقال سريع بيمار مسموم به يك مركز درماني تخصصي مسموميت ها امكان درمان موفقيت آميز را افزايش مي دهد و هرگونه تاخير در اين امر سبب افزايش احتمال شكست درمان و حتي مرگ بيمار مي شود. بنابراين با مشاهده علايم و نشانه هاي باليني اوليه به ويژه از نوع تاخيري در فردي با سابقه مصرف خوراكي قارچ خودرو، از هرگونه خوددرماني و درمان علامتي پرهيز نموده و بيمار را در اسرع وقت به بيمارستان منتقل نماييد.
• در صورت امكان، نمونه باقي مانده قارچ مصرف شده توسط بيمار را براي شناسايي كادر پزشكي در بيمارستان به همراه داشته باشيد.

روابط عمومي معاونت غذا و دارو

دانشگاه علوم پزشکي مشهد